Xyanua (Cyanide) là một chất độc cực mạnh, gây ra các vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng nếu được tiếp xúc hoặc uống vô tình hoặc cố ý. Nó ảnh hưởng đến việc sử dụng oxy trong quá trình hô hấp của cơ thể và gây ra tổn thương cho hệ thần kinh và các cơ quan khác trong cơ thể.
Xyanua (Cyanide) là gì?
Xyanua là một hợp chất hóa học có công thức hoá học là CN-. Đây là một ion có nguyên tử cacbon (C) liên kết với một nguyên tử nitơ (N) bằng liên kết ion.
Xyanua tồn tại ở dạng muối, ví dụ như kali cyanide (KCN) hoặc natri cyanide (NaCN), và cũng có thể tồn tại ở dạng khí độc hại, gọi là hydrogen cyanide (HCN).
- Xyanua được giải phóng từ các chất tự nhiên trong một số loại thực phẩm và trong một số loại thực vật, bao gồm cả vỏ và hạt của một số loại trái cây phổ biến.
- Trong sản xuất, xyanua được sử dụng để sản xuất giấy, dệt và nhựa. Nó hiện diện trong các hóa chất được sử dụng để phát triển các bức ảnh. Muối xyanua được sử dụng trong luyện kim để mạ điện, làm sạch kim loại và tách vàng ra khỏi quặng. Khí xyanua được sử dụng để tiêu diệt sâu bệnh trong tàu và các tòa nhà.
- Là một hóa chất có tác dụng nhanh, có khả năng gây chết người, cản trở khả năng sử dụng oxy của cơ thể.
- Có thể là chất khí hoặc chất lỏng không màu, chẳng hạn như hydro xyanua (HCN) hoặc xyanogen clorua (CNCl).
- Có thể ở dạng tinh thể (rắn) như natri xyanua (NaCN) hoặc kali xyanua (KCN).
- Còn được biết đến với tên gọi quân sự là AC (đối với hydro xyanua) và CK (đối với xyanua clorua).
- Cyanide đôi khi được mô tả là có mùi “hạnh nhân đắng”, nhưng không phải lúc nào cũng tỏa ra mùi và không phải ai cũng có thể phát hiện ra mùi này.
Cơ chế gây nhiễm chất độc Xyanua (Cyanide)
- Có thể bị phơi nhiễm qua tiếp xúc với da hoặc mắt, hoặc hít (hít vào) khí xyanua. Các triệu chứng sẽ xuất hiện nhanh nhất nếu không may hít phải nó.
- Chúng ta có thể bị phơi nhiễm khi chạm vào hoặc uống nước bị nhiễm Xyanua.
- Xyanua rắn thải vào nước cũng có thể tạo ra khí hydro xyanua (HCN hoặc AC) dẫn đến khả năng hít phải (hít phải) khí này.
- Ăn, uống hoặc chạm vào thức ăn hoặc đồ uống bị nhiễm xyanua có thể khiến con người tiếp xúc với xyanua. Ô nhiễm thực phẩm hoặc đồ uống có nhiều khả năng ở dạng rắn.
- Khí xyanua nguy hiểm nhất ở những nơi kín khí sẽ bị giữ lại.
- Khí xyanua có thể phân tán nhanh chóng trong không gian mở tùy thuộc vào thời tiết. Điều đó khiến nó ít gây hại hơn khi ở ngoài trời.
- Khí hiđro xyanua (HCN hoặc AC) nhẹ hơn không khí nên khí sẽ bay lên. Cyanogen Chloride (CNCl hoặc CK) nặng hơn và sẽ chìm xuống các vùng trũng thấp và tăng nguy cơ phơi nhiễm ở đó.
Các dấu hiệu và triệu chứng
Xyanua là một chất độc mạnh có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng. Các triệu chứng của tiếp xúc với chúng có thể bao gồm:
- Hô hấp khó khăn hoặc ngưng thở
- Đau đầu, chóng mặt
- Buồn nôn và nôn mửa
- Điều hòa tim bị rối loạn
- Giảm huyết áp và suy nhược
- Cảm giác sốc
- Co giật và tê liệt
- Thành nhồi máu hoặc đỏ, bạch cầu thấp, chảy máu trong các mô và tạch nhiễm
Nếu bạn hoặc ai đó trong gia đình của bạn nghi ngờ tiếp xúc với Xyanua. Hãy đưa người đó đến bệnh viện ngay lập tức hoặc gọi số cấp cứu để được giúp đỡ kịp thời. Việc xử lý chúng cần được thực hiện trong bệnh viện. Hoặc tại nơi có các chuyên gia để đảm bảo an toàn cho người bị ảnh hưởng.
Phải làm gì nếu lỡ tiếp xúc với chúng
Nếu bạn lỡ tiếp xúc với chúng, điều quan trọng là phải đưa bạn đến bác sĩ càng sớm càng tốt. Vì là một chất độc mạnh có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và có thể dẫn đến tử vong. Việc xử lý cần được thực hiện trong bệnh viện hoặc tại nơi có các chuyên gia chuyên môn.
Nếu bạn đang bị trực tiếp tiếp xúc với chúng trong quá trình làm việc. Hãy lập tức di chuyển ra khỏi khu vực đó và thông báo cho người quản lý về tình huống. Nếu có thể, hãy mặc bộ phận bảo hộ để giảm thiểu tiếp xúc với chất độc.
Nếu bạn hoặc ai đó trong gia đình của bạn vô tình nuốt phải. Hãy gọi ngay số cấp cứu hoặc đưa người đó đến bệnh viện ngay lập tức. Trong trường hợp khẩn cấp, hãy gọi 911 để được giúp đỡ kịp thời.